Το 2011, ο ΟΗΕ στην ολομέλεια του, αποφάσισε την τιμή της διαστημικής εξερεύνησης, στις 12 Απριλίου κάθε χρόνο. Η συγκεκριμένη ημέρα, ονομάστηκε ως Διεθνής Ημέρα Πτήσης του Ανθρώπου στο Διάστημα. Η ημερομηνία επιλέχθηκε λόγω της αποστολής Vostok 1, της αποστολής που έβαλε τον Yuri Gagarin σε τροχιά γύρω από τη Γη, ξεκινώντας την περιπέτεια του ανθρώπου στο Διάστημα. Από τότε, έχουν γίνει πολλά βήματα και κατακτήσεις.
Φέτος, συμπληρώνονται 60 χρόνια από την αποστολή Vostok 1. Από το Κοσμοδρόμιο Baikonur, μέσα σε ένα πύραυλο που αρχικά είχε σχεδιαστεί για την εκτόξευση πυρηνικών όπλων, ο Yuri Gagarin ανέβηκε στο Διάστημα, γινόμενος ο πρώτος άνθρωπος που μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη. Η πτήση του διήρκησε μόνο 1 ώρα και 48 λεπτά, αλλά ο αντίκτυπος της είναι αντάξιος ιστορικά με το πρώτο βήμα του ανθρώπου στη στεριά, με την ναυσιπλοΐα στις ανοιχτές θάλασσες, με την ανακάλυψη της φωτιάς και την επινόηση του τροχού.
Νωρίς το πρωί της 12ης Απριλίου 1961, ο πύραυλος Vostok-K 8K72K, ήταν ήδη σε θέση εκτόξευσης, περιμένοντας τον επιβάτη του. Μερικά χιλιόμετρα μακριά, ο Yuri Gagarin, 27 χρονος πιλότος της πολεμικής αεροπορίας της ΕΣΣΔ, ντυμένος με μια πορτοκαλί στολή κοσμοναύτη, καθόταν νευρικός στο λεωφορείο που θα τον μετέφερε στον πύραυλο. Μαζί του οι Gherman Titov και Grigori Nelyubov, οι εφεδρικοί κοσμοναύτες.
Στην διαδρομή για την πλατφόρμα εκτόξευσης, άθελα του και από το άγχος του, ο Gagarin έμελλε να ξεκινήσει μια περίεργη παράδοση για τους Ρώσους κοσμοναύτες, όντας ο πρώτος: Ζητώντας από τον οδηγό να σταματήσει, κατέβηκε από το λεωφορείο και ούρησε στις ρόδες του. Ο ίδιος μπορεί να μην το έκανε προγραμματισμένα, αλλά από τότε, όλοι οι κοσμοναύτες κάνουν το ίδιο κατά την διαδρομή τους προς το διαστημόπλοιο, ως ένα έθιμο καλοτυχίας για το ταξίδι τους.
Ο Yuri Gagarin με την στολή του κοσμοναύτη.
Φυσικά ο Gagarin είχε κάθε δικαίωμα να είναι αγχωμένος. Μόλις τέσσερις ημέρες είχαν περάσει από την τελική επιλογή του ως το πρόσωπο που θα επιβιβαστεί στον πύραυλο. Μέχρι τότε, η εμπειρία του ήταν περιορισμένη στα αεροπλάνα, δεν υπήρχε προηγούμενο σε αυτό που θα έκανε. Το πιο ανησηχυτικό γι αυτόν, ήταν ο φόβος της κατάρριψης: Οι Σοβιετικοί, ένα χρόνο πριν την εκτόξευση του Vostok-1, είχαν καταρρίψει το αμερικανικό κατασκοπευτικό U2, με τον Gary Powers ως πιλότο. Τι θα γινόταν αν οι Αμερικανοί κατέρριπταν και τον ίδιο;
Η αποστολή Vostok 1 ήταν σχεδόν απίθανη να συμβεί για πολλούς λόγους. Ένας από τους σημαντικότερους ήταν η αντίθεση των στρατιωτικών στην χρησιμότητα μιας τέτοιας αποστολής. Η αντίσταση αυτή κάμθηκε όταν το Vostok μετασχήματίστηκε σε αποστολή διπλής σημασίας. Μαζί με τους κοσμοναύτες, τα Vostok θα μετέφεραν και τους κατασκοπευτικούς δορυφόρους Zenit, οι οποίοι έμελλε να χρησιμοποιηθούν από την ΕΣΣΔ μέχρι την δεκαετία του 1980.
Οι περιορισμοί, όμως, που τέθηκαν ακόμη και τότε, ήταν πολλοί. Οι πύραυλοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν της σειράς R7, οι οποίοι είχαν σχεδιαστεί ως διηπειρωτικοί πύραυλοι για την πλήξη αμερικανικών και ΝΑΤΟΐκών στόχων. Οι μηχανικοί θα έπρεπε να τροποποιήσουν το σκάφος ώστε να χωράει στους R7, χωρίς να πειράξουν καθόλου τους πυραύλους.
Το αποτέλεσμα ήταν ένα διαστημόπλοιο δυο σταδίων, με ένα μέρος οργάνων, το οποίο διαμέρισμα περιείχε όλα τα συστήματα υποστήριξης της ζωής και προώθησης, και ένα μέρος για το διαμέρισμα του διαστημοπλοίου που θα καθόταν ο Gagarin. Το δεύτερο ήταν σχεδιασμένο ως μια σφαίρα, η οποία είχε εξωτερικά υλικό που θα διατηρούσε την ακεραιότητα του στην επανείσοδο.
Ο Gagarin, ήταν περισσότερο ένα φορτίο, παρά πιλότος. Ήταν δεμένος στην καρέκλα του, και μετά την είσοδο του στο Vostok-1 το μόνο που θα έκανε ήταν να ακούει μουσική. Το διαστημόπλοιο ήταν σχεδιασμένο να τεθεί σε τροχιά αυτόματα και με εντολές από εδάφους. Αυτό έγινε διότι δεν ήταν σίγουροι ότι ο Gagarin θα ήταν σε θέση να χειριστεί το διαστημόπλοιο. Υπήρχε η δυνατότητα χειροκίνητης πλοήγησης, αλλά θα έπρεπε να καταχωρίσει έναν κωδικό, ο οποίος βρισκόταν σε έναν φάκελο που είχε μαζί του. Για να εκτελέσει όλες αυτές τις εντολές, θα έπρεπε να βρίσκεται σε αυξημένη συνείδηση.
Ο πύραυλος R7, που μετέφερε το Vostok-1 σε τροχιά.
Στις 06:07 το πρωί, οι μηχανές του R7 άναψαν. Ο πύραυλος ήταν δεμένος στην πλατφόρμα μέχρι την επίτευξη μιας ικανής προώθησης. Δυο λεπτά μετά, και ενώ βρισκόταν στον αέρα, αποκολλήθηκαν οι πλάγιοι προωθητήρες. Πέντε λεπτά μετά, και ο κεντρικός προωθητήρας. Καθώς ο Gagarin ανέβαινε στο Διάστημα, και τέθηκε σε τροχιά, η δουλειά του ήταν, να συνομιλεί με το έδαφος, δίνοντας σημεία ζωής και να ενημερώνει για την κατάσταση του. Ήταν καλά.
Περίπου 10 λεπτά μετά στις 06:17, το Vostok-1 ήταν σε τροχιά, σε ένα υψόμετρο μεταξύ 169 και 327 χλμ. Έκανε μια πλήρη περιφορά κάθε 89,1 λεπτά. Από το έδαφος, υπήρχε επικοινωνία με το διαστημόπλοιο αλλά μόνο στις περιοχές κοντά στην ΕΣΣΔ, γιατί δεν υπήρχαν βάσεις των Σοβιετικών εκτός της χώρας, ούτε πλοία στις περιοχές που δεν υπήρχε άμεση επικοινωνία σήματος.
Η εκτόξευση του Vostok-1, ήταν ένα μεγάλο μυστικό, μέχρι την πραγματοποίηση του. Αλλά κατά τον προγραμμαστιμό της εκτόξευσης, αυτό άλλαξε κυρίως για 2 λόγους. Πρώτον, δεν ήθελαν να φανεί ότι ο Vostok-1 ήταν κάποιου είδους κατασκοπευτικό σκάφος και δεύτερον, αν η κάψουλα του Gagarin έπεφτε σε έδαφος ξένης χώρας, με την οποία η ΕΣΣΔ δεν είχε σχέσεις, να μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στην κάψουλα και τον Gagarin, και να μην δημιουργηθεί διπλωματικό επεισόδιο. Οι Αμερικανοί επιβεβαίωσαν την ύπαρξη του Vostok-1 από τις εκπομπές του Gagarin όταν βρισκόταν σε τροχιά.
Ο Gagarin είχε ως αποστολή να παρατηρεί έξω από το φινιστρίνι του Vostok-1, και να περιγράφει αυτά που βλέπει. Ο αυτόματος πιλότος είχε αναλάβει όλα τα υπόλοιπα. Ακόμη και η στολή του, ήταν αυτόματη, σε περίπτωση κάποιας αποσυμπίεσης ή λάθους, να κλείσει αυτόματα ώστε να τον προστατεύσει. Η στολή ήταν σχεδιασμένη για να το διατηρήσει στη ζωή για 4 ώρες, με οξυγόνο και θέρμανση.
Στις 07:25, το Vostok-1 μπήκε σε θέση επανεισόδου, και ενεργοποίησε τον προωθητήρα. Σε περίπτωση λάθους ή σφάλματος στον προωθητήρα, ο Gagarin είχε εφόδια αρκετά για να τον κρατήσουν στη ζωή, μέχρι το διαστημόπλοιο να πέσει στη Γη, με την βαρύτητα. Αυτό θα έπαιρνε περίπου 10 ημέρες. Αυτό βέβαια, ήταν το θεωρητικό διάστημα. Στην πράξη, κατόπιν της αποστολής, υπολογίστηκε ότι από την θέση επανεισόδου, αν κάτι πήγαινε στραβά, ο Gagarin θα έκανε 20 ημέρες να πέσει στη Γη, με την δύναμη της βαρύτητας της Γης.
Μετά την τελευταία ώθηση, το κομμάτι των οργάνων, αποκόπηκε από το διαστημόπλοιο. Ένας σύνδεσμος όμως δεν άνοιξε, με αποτέλεσμα να μην αποκολληθεί τελείως. Οι συνθήκες της επανεισόδου όμως, έλιωσαν τον σύνδεσμο και αποκολλήθηκε τελείως. Ο Gagarin δέχθηκε δυνάμεις 8G κατά την επανείσοδο του στην ατμόσφαιρα.
Το πιο ριψοκίνδυνο κομμάτι της αποστολής όμως, ήταν μπροστά του. Επειδή το Vostok-1 δεν είχε σχεδιαστεί να φέρει κάποιο σύστημα προσεδάφισης, και το βάρος δεν ήταν ιδανικό για να γίνει κάποια προσγείωση με αλεξίπτωτα, οι μηχανικοί είχαν τοποθετήσει εκρηκτικά στο διαστημόπλοιο. Περίπου 7 χλμ πάνω από το έδαφος, το Vostok-1 ανατινάχθηκε, και το κάθισμα του Gagarin εκτινάχθηκε από αυτό. Με το κάθισμα του μόνο, ο Gagarin ανοιξε το αλεξίπτωτο του, πέφτοντας στο Καζακστάν, όπου συνάντησε έναν αγρότη με την κόρη του. Μόλις οι άνθρωποι τον είδαν, τρόμαξαν, και καθώς προσπαθούσε να περπατήσει τραβόντας μαζί του το αλεξίπτωτο, αυτοί έκαναν πίσω. Τους διαβεβαίωσε όμως, ότι ήταν… άνθρωπος, και μάλιστα πολίτης της ΕΣΣΔ, και τους ζήτησε ένα τηλέφωνο, ώστε να καλέσει πίσω στη Μόσχα, και να ενημερώσει για την επιτυχία της αποστολής.
Η ιστορία του Yuri Gagarin άνοιξε την πόρτα σε έναν μεγαλύτερο κόσμο, που ο Άνθρωπος είχε μόνο φανταστεί μέχρι τότε, την 12η Απριλίου 1961. Από τότε, η διαστημική εξερεύνηση έχει φτάσει στα όρια του Ηλιακού Συστήματος, και ο Άνθρωπος έχει φτάσει στο φεγγάρι. Η Διεθνής Ημέρα Πτήσης του Ανθρώπου στο Διάστημα, εορτάζεται πάνω από όλα, με περισσότερες πρωτιές και ανακαλύψεις. Κάθε χρόνο, όλο και περισσότερες. Στον αιώνα που διανύουμε, από εκεί, θα φτάσει και στους άλλους πλανήτες ως φυσική παρουσία, και ίσως και μόνιμη.